ԴԻՏՈՐԴԱԿԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ԱՐՁԱՆԱԳՐՎԱԾ ԸՆՏՐԱԽԱԽՏՈՒՄՆԵՐԸ ԲՈՂՈՔԱՐԿԵԼՈՒ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ

16.12.2021

Ներածություն
1991 թվականից ի վեր Հայաստանի Հանրապետությունում անցկացվել են մի շարք համապետական ընտրություններ, իսկ 1996թ.-ից ՀՀ-ում անցկացված բոլոր համապետական ընտրությունները, ինչպես նաև 2015թ. անցկացված Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեն դիտարկվել են ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի դիտորդական առաքելությունների կողմից:
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կողմից 1996թ.-ից ի վեր հրապարակված` համապետական ընտրությունների և 2015թ.-ի Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեի վերաբերյալ զեկույցների ուսումնասիրությունը վկայում է այն մասին, որ բացառությամբ ՀՀ Ազգային ժողովի 2018թ. դեկտեմբերի 9-ի արտահերթ ընտրությունների, մյուս բոլոր համապետական ընտրությունները և 2015թ.-ի դեկտեմբերի 6-ին անցկացված Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխությունների հանրաքվեն գնահատվել են որպես ժողովրդավարական ընտրությունների միջազգային չափանիշներին ամբողջությամբ կամ մասնակիորեն չհամապատասխանող1, իսկ որոշ ընտրություններ ԵԱՀԿ Ժողովրդավարական հաստատությունների և Մարդու իրավունքների գրասենյակի կողմից գնահատվել են որպես խիստ խնդրահարույց: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի ամփոփիչ զեկույցներում հաճախակի է ընդգծվել ընտրական գործընթացների նկատմամբ հանրային վստահության բացակայությունը կամ ցածր մակարդակը: Զեկույցներներում հատուկ անդրադարձ է կատարվել նաև ընտրությունների հետ կապված բողոքարկման գործընթացներին` բարձրացնելով թե իրավակիրառ և թե օրենսդրական բնույթի խնդիրներ: Մասնավորապես, շեշտադրվել են ընտրական հանձնաժողովների կողմից բողոքների քննության ընթացքում դրսևորված ֆորմալիստական մոտեցումները, շահագրգիռ անձանց համար ընտրախախտումների վիճարկման նպատակով դե ֆակտո իրավական պաշտպանության միջոցների բացակայության խնդիրները, ընտրական վարչարարության և դատարանների նկատմամբ հանրային վստահության ցածր մակարդակը, ընտրախախտումները բողոքարկելու իրավունք ունեցող անձանց նեղ շրջանակի և դրանից բխող արդյունավետ պաշտպանության միջոցի բացակայության հարցերը, դիմում-բողոքների ներկայացմանը առաջադրվող հավելյալ ձևական բնույթ կրող պահանջների, ընտրակախախտումների բողոքարկման հակասական և սեղմ վերջնաժամկետների, միայն սուբյեկտիվ իրավունքները խախտված անձանց բողոքարկման իրավունքի վերապահման հետ կապված հարցերը, ընտրությունների և հանրաքվեի արդյունքները ընտրողների և հանրաքվեի մասնակիցների կողմից վիճարկելու իրավական հնարավորության բացակայության, մինչև ընտրությունների արդյունքների ամփոփումը տարածքային և կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովների կողմից դիմում-բողոքների քննության վերջնաժամկետների համընկնման, դիտորդական կազմակերպությունների վրա վարչական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ ներկայացված հայցադիմումներով պետական տուրքի վճարման պարտականությունը դնելու հետ կապված հարցերը և այլն:

Ներբեռնել

«Ականատես» դիտորդական առաքելության բաց նամակը ՀՀ գլխավոր դատախազությանը

08.11.2024

2023թ․ Երևանի ավագանու ընտրություններում «Ականատես» դիտորդական առաքելությունը հետևում էր ընտրական գործընթացներին, այդ թվում՝ նախընտրական քարոզչության ժամանակահատվածում։ Ի թիվս այլ խնդիրների, դիտորդական առաքելության կողմից արձանագրվել էր «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախընտրական քայլերթի մասնակիցներին առերևույթ նյութապես շահագրգռելու դեպք։ Մասնավորապես, նախընտրական շրջանում գովազդային կազմակերպության միջոցով հավաքագրվել էին երիտասարդներ՝ մեկ ժամը 1000 դրամ գումարի դիմաց Տիգրան Ավինյանի քարոզչական քայլերթին մասնակցելու նպատակով։ Դիտորդական առաքելությունն արձանագրել էր փաստական տվյալներ (նամակագրություն, ձայնագրություններ և այլն), որոնք առերևույթ պարունակում էին հավաքներին մասնակցելու նպատակով նյութապես շահագրգռելու հանցակազմի հատկանիշներ (ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 236-րդ հոդվածի 2-րդ մաս)։ «Ականատես» դիտորդական առաքելությունը 2023թ․ սեպտեմբերի 1-ին հանցագործության մասին հաղորդում էր ներկայացրել ՀՀ Գլխավոր դատախազություն՝ փոխանցելով հավաքագրված ամբողջ տեղեկությունը և խնդրելով նախաձեռնել քրեական վարույթ։

տեսնել ավելին

Երևանի ավագանու 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ի հերթական ընտրությունների դիտորդական առաքելության ամփոփիչ զեկույց

04.12.2023

Հրապարակվել է Երևանի ավագանու 2023 թ․ սեպտեմբերի 17-ին ընտրությունների դիտորդական առաքելության ամփոփիչ զեկույցը։ Սույն զեկույցն ամփոփում է Երևանի ավագանու ընտրությունների ընթացքում «Ականատես» դիտորդական նախաձեռնության երկարաժամկետ և կարճաժամկետ դիտարկումների արդյունքները։ —————————— Այս հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական Միության ֆինանսական աջակցությամբ: Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում «Ականատես» դիտորդական նախաձեռնությունը, և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական Միության տեսակետները։

տեսնել ավելին

Տեղեկանք Երևան քաղաքի ավագանու ընտրությունների 2023թ․ սեպտեմբերի 17-ին կայացած քվեարկության մասին

19.09.2023

Հրապարակում ենք «Ականատես» դիտորդական առաքելության տեղեկանքը Երևան քաղաքի ավագանու ընտրությունների 2023թ․ սեպտեմբերի 17-ին կայացած քվեարկության մասին։ Այս հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական Միության ֆինանսական աջակցությամբ: Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում «Ականատես» դիտորդական նախաձեռնությունը, և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական Միության տեսակետները։

տեսնել ավելին

Տեղեկանք ընտրական գործընթացներում վարչական ռեսուրսների չարաշահման կանխարգելմանը միտված սկզբունքների և չափանիշների մասին

04.09.2023

«Ականատես» դիտորդական նախաձեռնությունը, արձանագրելով ՀՀ ընտրական պատմության ընթացքում վարչական ռեսուրսների չարաշահման պրակտիկան, կարևորելով Երևանի ավագանու ընտրություններում բարեվարքության բարձր չափորոշիչների պահպանման անհրաժեշտությունը, ընդգծելով միջազգային լավագույն չափանիշներին և ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխան ընտրությունների անցկացման հարցում գործող իշխանության պատասխանատվությունը, հրավիրում է ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների և կուսակցությունների դաշիքների, պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պետական և համայնքային այլ կառույցների ուշադրությունը՝ հետևելու վարչական ռեսուսների չարաշահման կանխարգելմանը միտված միջազգային և ներպետական օրենսդրության պահանջներին։

տեսնել ավելին

Համատեղ հայտարարություն Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների վերաբերյալ

24.06.2022

2022 թ․ գարնանը ՀՀ արդարադատության նախարարությունը նախաձեռնեց 2021թ․ ընտրական գործընթացներում բացահայտված խնդիրների գույքագրում, որի արդյունքում հետագայում պիտի մշակվեր Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների ու լրացումների նոր փաթեթ։ Այս գույքագրումը ենթադրում էր թե տեղական, թե միջազգային կազմակերպությունների զեկույցների ու առաջարկությունների ուսումնասիրություն։

տեսնել ավելին

Առաջարկներ Ընտրական օրենսգրքի կարգավորումների վերաբերյալ

09.04.2022

Փաստաթղթում ներկայացվում են ՀՀ ընտրական օրենսգրքի որոշ խնդրահարույց իրավակարգավորումներ, որոնց մեծ մասն արձանագրվել է 2017 թվականի ապրիլի 2-ի խորհրդարանական, ինչպես նաև դրան նախորդած ժամանակահատվածում ՀՀ-ում անցկացված այլ ընտրությունների ընթացքում: Միևնույն ժամանակ ներկայացվում են բարձրացված խնդիրների լուծմանն ուղղված առաջարկներ` Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների և լրացումների նախագծի մշակման շրջանակներում դրանք ներառելու նպատակով:

տեսնել ավելին

ՏԵՂԵԿԱՆՔ 2022 թ․ մարտի 27-ի տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների դիտարկման արդյունքների վերաբերյալ

28.03.2022

2022 թ.մարտի 27-ին Հայաստանի Հանրապետության Վեդի խոշորացված համայնքում տեղի է ունեցել տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) համամասնական ընտրակարգով համայքի ավագանու ընտրություն: «Ականատես» դիտորդական առաքելության կողմից իրականացվել է երկարաժամկետ և կարճաժամկետ դիտորդություն։ «Ականատես» դիտորդական առաքելության երկարաժամկետ դիտորդը հետևել է նախըտրական քարոզչության ընթացքին և ուսումնասիրել ընտրությունների վարչարարությունը, գործողությունների համապատասխանությունը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի (ԿԸՀ) կողմից սահմանված ժամանակացույցին, քաղաքական ուժերի և նրանց շտաբների գործունեությունը, նախընտրական քարոզչությունը, վարչական ռեսուրսի չարաշահումը և ընդհանուր մթնոլորտը: Դիտորդը տեղում աշխատել է ընտրական հանձնաժողովների, շտաբների հետ: Տվյալների հավաքագրումը կատարվել է գրասենյակային հետազոտության, առցանց բաց տվյալների վերլուծության, անմիջական դիտարկումների, հանդիպումների, հարցազրույցների, ինչպես նաև՝ մամուլի լուսաբանումներին հետևելու միջոցով: Անուղղակիորեն ստացված տեղեկությունների ճշգրտությունն ու հավաստիությունն ապահովելու նպատակով՝ դրանք հնարավորինս ստուգվել են մի քանի անկախ աղբյուրների միջոցով

տեսնել ավելին

«Ականատես» դիտորդական առաքելության հայտարարությունը 2021թ․ ՏԻՄ ընտրությունների հետընտրական զարգացումների մասին

23.12.2021

2018 թվականից՝ Հայաստանի Հանրապետությունում տեղի ունեցող ազատ և արդար ընտրությունները հիմնական ցուցանիշն են, որոնք ազդարարել են որոշակի առաջընթաց պետության ժողովրդավարական զարգացման ճանապարհին: Տվյալ առաջընթացը, թեև վարչական ռեսուրսի առանձին դրսևորումների մատնանշմամբ, արձանագրվել է տեղական և միջազգային դիտորդական առաքելությունների զեկույցներում: Դրական միտումները հետագայում արտացոլվել են միջազգային ցուցիչներում՝ գրանցելով գնահատականների զգալի բարելավում նախորդ տարիների նկատմամբ:

տեսնել ավելին