Հակակոռուպցիոն դատարաններ․ բանավեճ Լուրերի եթերում

20.04.2022

Դրական գնահատելով այս դատարանների ստեղծումը՝ նա, այնուամենայնիվ, կարևորել է այն վիճակը, որում գտնվում է ողջ դատական համակարգը։Ընդունելի համարելով հակակոռուպցիոն դատարանների ստեղծումը՝ Դավիթ Գյուրջյանը նշել է, որ, այնուամենայնիվ, սա հատվածական լուծում է՝ հաշվի առնելով դատական համակարգի չլուծված խնդիրները․ «Մենք կարող ենք զրոյից ստեղծել մասնագիտական դատարան, և դա շատ լավ կլինի, սակայն ընդհանուր վիճակը դատական համակարգում քիչ կփոխվի, որովհետև կոռուպցիոն բնույթի գործերը սահմանափակ շրջանակի գործեր են՝  վերաբերող քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածներով նախատեսված հանցագործություններին և ապօրինի գույքի բռնագանձման քաղաքացիաիրավական վարույթները»։  Խնդրահարույց է նաև այն, որ առկա օրենսդրական փոփոխություններով չի բացառվում պաշտոնավարող կամ պաշտոնավարած դատավորների մուտքն այս դատարան, ինչպես նաև վերաքննիչ և վճռաբեկ ատյաններ, որտեղ լինելու են այս գործերը քննող առանձին դատավորներ։

Հակադարձելով մյուս բանախոսի պնդմանն առ այն, որ դատավորները բարեվարքության ստուգում են անցնելու, Գյուրջյանը նշեց, որ գուցե այս դատարանի դատավորները ենթարկվեն որոշակի ֆիլտրման, սակայն ընդհանուր դատական համակարգի բարեփոխումները ճիշտ ուղղությամբ չեն ընթանում․ «2019 թ․-ին այդքան խոսվեց վեթինգի մասին․ արդյունքում Արդարադատության նախարարությունը որդեգրել է մի քաղաքականություն, համաձայն որի՝ կարգապահական վարույթների հարուցման միջոցով են հանձն առել մաքրել համակարգը, ինչը շատ խնդրահարույց ուղի է»։  

Կարգապահական վարույթ հարուցող երկու մարմինների՝ Արդարադատության նախարարության և Էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի վարույթ նախաձեռնելու փուլը գաղտնի է։ Սրա հետևանքով կարող են կասկածներ առաջանալ վարույթ հարուցելու օբյեկտիվության նկատմամբ․ «Սա հանգեցնում է նրան, որ երբ Արդարադատության նախարարը մի կարգապահական գործ է բերում քննության, հանրության մոտ կասկածներ են առաջանում, թե ինչու այս դատավորի նկատմամբ բերեցին, մյուսի նկատմամբ՝ ոչ»։  Միակ լուծումը համակարգային բարեփոխումն է, որի դեպքում բոլոր դատավորները պետք է անցնեն նույն ստուգումը։ Տվյալ դեպքում դա կախված չէր լինի արդարադատության նախարարից կամ էթիկայի հանձնաժողովից։

Տրամաբանական համարելով այն, որ հակակոռուպցիոն դատարանների դատավորների համար ստեղծվում են բարձր սոցիալական երաշխիքներ՝ Դավիթ Գյուրջյանը ուշադրություն է հրավիրել մյուս ոլորտներում դատավորների ծանրաբեռնվածության աստիճանի և վարձատրության չափի վրա․ «Այս դատավորներին ևս պետք է հետ պահել կոռուպցիոն ռիսկերից»։ Այնուամենայնիվ, պետք է կիրառել տարբեր գործիքներ՝ դատավորների թվի ավելացում, աշխատավարձերի բարձրացում և այլն։


Կարևոր է նաև, որ Հակակոռուպցիոն դատարան գնացող գործերը քննող Հակակոռուպցիոն կոմիտեն այս գործերը քննի բարձր որակով, այլապես դատարան գնացող գործերի քննությունը կհանգեցնի մեծաթիվ արդարացման դատավճիռների։ Սրա համար էական կլիներ, որ այս կոմիտեի քննիչների պաշտոնները չհամալրվեին նախկին կազմից. «Ես չտեսա, թե հակակոռուպցիոն կոմիտեի ստեղծման փուլում ինչ ֆիլտրման ենթարկվեց անձնակազմը․ մեծամասամբ այն համալրվեց նախկինում պաշտոնավարած անձանց ցանկից»։

Կարևոր է, թե ով է անցկացնում բարեվարքության ստուգումը։ Մեր դեպքում դա Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովն է, որը խորհրդատվական եզրակացություն է տալիս անձի բարեվարքության վերաբերյալ։ Բարձրագույն դատական խորհուրդը նախագահին դատավոր նշանակելու առաջարկություն անելիս կարող է չառաջնորդվել այս եզրակացությամբ։ Խնդիրներ կան նաև ԲԴԽ-ի կազմի մասով։ Հարցին, թե այդ դեպքում՝ որ մարմինը պետք է ստուգի, որպեսզի այն լինի վստահելի, Գյուրջյանը նշել է․ «Պետք է ձևավորվեր նոր մարմին, որը կստուգեր անխտիր բոլոր դատավորների բարեվարքությունը համապատասխան չափորոշիչներով»։ 

ԻԶՊՀ-ի հանրագրի առաջարկն ընդգրկվել է օրենսդրական նախագծերում

04.10.2024
Ամիսներ առաջ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը վարչական դատավարությունում վարույթի լիարժեք հրապարակայնություն ապահովելու պահանջով էլեկտրոնային հանրագիր էր ներկայացրել։ Ինչպես տեղեկացրել են Արդարադատության նախարարությունից, Հանրագրով կատարված առաջարկն ընդգրկվել է «ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթում: Ըստ ԻԶՊՀ-ի՝ այս փոփոխությունը կարևոր է նաև դատարանների նկատմամբ վստահության տեսանկյունից. «Ըստ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի՝ վարույթի հրապարակային բնույթըդատավարության մասնակիցներին պաշտպանում է արդարադատության գաղտնի իրականացումից՝առանց հանրության կողմից հսկողության. այն նաև այն միջոցներից մեկն է, որոնց միջոցով կարող էպահպանվել դատարանների հանդեպ վստահությունը»: 

Խտրականության դեմ օրենքի նոր նախագիծը ներկայացվել է հանրային քննարկման

02.08.2024
«Իրավահավասարության ապահովման և խտրականությունից պաշտպանության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը հասցեագրում է խտրականությունից արդյունավետ պաշտպանությանն առնչվող օրենսդրական բացերը: Այն սահմանում է խտրականության հասկացությունն ու տեսակները և նախատեսում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակին կից Խտրականության հարցերով խորհրդի ստեղծում, որտեղ կընդգրկվեն ՔՀԿ-ների ներկայացուցիչներ և անկախ փորձագետներ: Օրենքի նախագծով սահմանվում են պաշտպանության մի քանի հատկանիշներ, սակայն նշված չէ սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության հիման վրա խտրականության ենթարկված անձանց իրավական պաշտպանությանը, որն ամենազգայուն խնդիրներից մեկն է: Բացի այդ, նախագիծը չի սահմանում ՔՀԿ-ների՝ դատարաններում հանրային շահի հարցով («actio popularis») իրավական գործողություններ ձեռնարկելու հնարավորություն՝ խտրականությունից տուժած անձանց իրավունքները պաշտպանելու համար։

Դատարանը ճանաչել է դատապարտյալի ՝ անչափահաս երեխային տեսակցելու նպատակով բնակության վայր մեկնելու իրավունքը

12.07.2024
Հուլիսի 2-ին դատարանը կես տարի տևած գանգատարկման գործընթացների արդյունքում բավարարել էմեր շահառուի բողոքը (գործի համար՝ ԵԴ1/0517/15/24)՝ պարտավորեցնելով քրեակատարողականհիմնարկին վերացնել դատապարտյալի՝ անչափահաս երեխային տեսակցելու նպատակով մեկնումտրամադրելու իրավունքի խախտումը, ինչը նշանակում է, որ հիմնարկը պարտավոր է անձին տրամադրելօրենքով նախատեսված ժամկետով (մինչև 10 օր) մեկնում մշտական բնակության վայր՝ անչափահասերեխային տեսակցելու նպատակով: 

ՏԵՂԵԿԱՏՈՒ

11.07.2024
Այս տեղեկատուի միջոցով ամփոփում ենք 2024-ի առաջին ամիսներին մեր կատարած աշխատանքի մի մասը՝ օրենսդրության ուսումնասիրություն, հայտարարություններ, ռազմավարական դատավարություններ, հանրային քննարկումներ և հարցազրույցներ, հաջողության պատմություններ։

«Հանրային տեղեկությունների մասին» նոր օրենքի նախագիծը կոչված է բարելավել բաց տվյալների կառավարումը և հասանելիությունը

10.04.2024
Սույն թվականի փետրվարի 26-ին ՀՀ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունը հանրային քննարկման է դրել «Հանրային տեղեկությունների մասին» ՀՀ օրենքի, ինչպես նաև հարակից օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքների նախագծերը։ Օրենքի ընդունումը կնպաստի բաց տվյալների քաղաքականության իրականացմանը՝ տվյալների թվային շտեմարանների միջոցով հնարավորություն ստեղծելով ավելի արդյունավետ հանրային վերահսկողության համար: Նախագծով մասնավորապես սահմանվում է հետևյալը` հանրային տեղեկությունների տրամադրման պայմաններն ու կարգը, հանրային տեղեկությունների հասանելիության ապահովման և կառավարման մեթոդները, տվյալների հավաքագրումը, մշակումը, օգտագործումը, տվյալների շտեմարանների ստեղծումը և կառավարումը:

Վարչական դատարանը բավարարել է ԹԻՀԿ-ի հայցն ընդդեմ ԱԺ աշխատակազմի

09.04.2024
Ապրիլի 5-ին ՀՀ Վարչական դատարանը բավարարել է «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ-ի հայցն ընդդեմ ՀՀ Ազգային ժողովի աշխատակազմի՝ ոչ իրավաչափ ճանաչելով Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր հաստիքի համալրման մրցույթի հարցազրույցի փուլին հայցվորի ներկայացուցչի մասնակցությունը դիտորդի կարգավիճակով մերժելու գործողությունները: ԹԻՀԿ-ը իր հայցում պնդել էր, որ մերժմամբ խախտվել են իր՝ ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորված տեղեկություններ փնտրելու և ստանալու հիմնարար իրավունքները, քանի որ սահմանափակվել է նշված մրցույթի նկատմամբ դիտորդական առաքելություն իրականացնելու իր իրավունքը: ԹԻՀԿ-ի շահերը դատարանում ներկայացնում էին Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի իրավաբաններ Գենյա Պետրոսյանը, Դավիթ Գյուրջյանը և Սերգեյ Գրիգորյանը։

Տեղեկատվության ազատությունից մինչև ընտրական հանձնաժողովներ. ի՞նչ փոխել ՎԻՎՕ-ում

09.10.2023
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը առաջարկություններ է ներկայացրել «Հայաստանի Հանրապետության Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» նոր օրենսգրքի նախագծի որոշ խնդրահարույց դրույթների վերաբերյալ. Բանալի բառեր՝ տեղեկատվության ազատություն, ընտրական իրավունք, պատժի համաչափություն, իրավական որոշակիություն։

Առաջարկություններ ԲԿԳ հանձնառությունների նախագծի վերաբերյալ

22.09.2023
Ընդունելով «Բաց կառավարման գործընկերություն» նախաձեռնության շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության 2022-2024 թվականների գործողությունների ծրագիրը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի N 1568-Լ որոշման մեջ փոփոխություններ կատարելու մասին նախագծում տեղ գտած գործողությունների կարևորությունը՝ ԻԶՊՀ-ն անհրաժեշտ է համարում որոշ հանձնառությունների մասով կատարել հստակեցումներ/լրացումներ՝ դրանց շրջանակում կարևոր բաղադրիչներ ընդգրկելու և հետագայում տարընթերցումներից խուսափելու նպատակով։

45 հարց Երևան քաղաքի ավագանու ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերին

24.07.2023
Սույնով ներկայացվում են Երևան քաղաքի կառավարման հարցերով շահագրգիռ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների հարցերը 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Երևան քաղաքի ավագանու ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերին: Ակնկալում ենք, որ նշված հարցերին կստանանք լիարժեք պատասխաններ: Նաև հուսով ենք, որ հարցերի միջոցով ներկայացվող խնդիրներն ու դրանց համար առաջարկվող լուծումները կարտացոլվեն համապատասխան նախընտրական ծրագրերում։

Դատապարտում ենք քաղաքացիների հանդեպ ոստիկանության բռնությունները

03.07.2023
Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից հայտարարված դատաիրավական ու ոստիկանական բարեփոխումներին զուգահեռ, ոստիկանության ու իրավապահ այլ մարմինների կողմից քաղաքացիների նկատմամբ բռնությունների դեպքերի կտրուկ աճը որևէ հիմք չի տալիս պնդելու հայտարարված բարեփոխումների արդյունավետության մասին։ Ներքոստորագրյալ հասարակական կազմակերպությունները դատապարտում են վերջին ամիսներին աննախադեպ ծավալների հասած բռնություններն ու խոշտանգումները  ոստիկանության բաժիններում և իրավապահ այլ մարմիններում: