Հայտարարություն՝ ի աջակցություն Վրաստանի քաղաքացիական հասարակության և տարածաշրջանում ժողովրդավարական գործընթացների

09.03.2023

Սույն թվականի մարտի 7-ին Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիում տեղի է ունեցել մասշտաբային բողոքի խաղաղ ակցիա, որն անցկացվում էր, այսպես կոչված, «Ռուսական օրենքի» ընդունման դեմ։ Չնայած մի շարք միջազգային կազմակերպությունների և հարևան երկրի քաղաքացիական հասարակության այդ օրենքի վերաբերյալ բացասական գնահատականի՝ Վրաստանի խորհրդարանն, այդուամենայնիվ, առաջին ընթերցմամբ ընդունեց «Օտարերկրյա գործակալների մասին» վիճահարույց օրենքը։

Երեկ տեղի ունեցած բողոքի խաղաղ ակցիայի մասնակիցների նկատմամբ Թբիլիսիում ոստիկանությունը կիրառել է անհամաչափ բիրտ ուժ, արցունքաբեր գազ և ջրցան մեքենաներ՝ խորհրդարանի դիմաց տեղի ունեցող խաղաղ ցույցի մասնակիցներին ցրելու նպատակով։ Ոստիկանության կողմից կիրառված անհամաչափ բիրտ ուժի հետևանքով վիրավորվել են բազմաթիվ քաղաքացիներ, ուսանողներ, երիտասարդներ։

Ըստ «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի հեղինակների՝ ենթադրվում է «օտարերկրյա գործակալներ» կոչել բոլոր այն ոչ բիզնես իրավաբանական անձանց ու լրատվամիջոցներին, բոլոր այն ոչ ձեռնարկատիրական իրավաբանական անձանց, որոնց եկամուտների ավելի քան 20 տոկոսը ֆինանսավորում են դրսից։ Երեկ առաջին ընթերցմամբ ընդունված «Օտարերկրյա գործակալների մասին» այս խնդրահարույց օրենքը, ըստ էության, նեգատիվ իմաստով պիտակավորում է մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության, մեդիայի և այլ բնագավառներում անկախ գործունեություն իրականացնող կազմակերպություններին, խմբերին և անհատներին։ Սահմանափակում է նրանց Սահմանադրական իրավունքները, գործունեությունը, և հասարակական ընկալումներում ստեղծում է կեղծ նարրատիվներ ժողովրդավարական-քաղաքացիական հասարակության գործունեության նկատմամբ՝ մեղադրելով նրանց այլ պետություններին ծառայելու մեջ։

Անթույլատրելի և դատապարտելի ենք համարում հարևան եղբայրական երկրում մարդկանց ազատ կամարտահայության և խաղաղ հավաքներ անցկացնելու իրավունքի և ժողովրդավարական գործընթացների նմանօրինակ ճնշումը։

Միևնույն ժամանակ մեր համերաշխությունն ու զորակցությունն ենք հայտնում Վրաստանի մեր գործընկերներին, կազմակերպություններին և անհատներին, ովքեր պայքարում են իրենց երկրում ազատության, ժողովրդավարության և Սահմանադրությամբ ամրագրված եվրոպական ուղու համար։
Ինչպես նաև, ընդգծում ենք, որ հարևան Վրաստանում նման վիճահարույց օրենքի ընդունումը մեծ վնաս է հասցնելու ինչպես այդ երկրի քաղաքացիական հասարակության զարգացմանը, մարդու իրավունքներին և ազատություններին, այնպես էլ, ընդհանրարպես, տարածաշրջանում ժողովրդավարական գործընթացներին, որի առաջամարտիկներից է Վրաստանի Հանրապետությունը՝ ի դեմս իր քաղհասարակության։

Մենք՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական հասարակության ներքոստորագրյալ կազմակերպություններս, մեր համերաշխությունն ենք հայտնում բոլոր գործընկեր կազմակերպություններին և անհատներին, ովքեր պայքարում են ժողովրդավարության, ազատության և մարդու իրավունքների ու ժողովրդի ընտրած ուղու համար հարևան եղբայրական Վրաստանում։

«Ռեստարտ Գյումրի» նախաձեռնությունների կենտրոն ՀԿ
Շիրակի պետական համալսարանի Ուսանողական խորհուրդ
Գյումրու Երիտասարդական միություն
«Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» ՀԿ
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ
«Էկո Լուր» տեղեկատվական ՀԿ
«Իրավունքի ուժ» ՀԿ
Հանրային լրագրության ակումբ
Գայանե Շագոյան՝ հանրային գործիչ, ազգագրագետ
Վասիլի Մասլով՝ ռուս ընդդիմադիր արվեստագետ
«Հանուն հավասար իրավունքների» կրթական կենտրոն ՀԿ
«Փինք» իրավապաշտպան ՀԿ
«Ազատ քաղաքացի» քաղաքացիական նախաձեռնությունների աջակցման կենտրոն ՀԿ
«Խաղաղության երկխոսություն» ՀԿ
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամ
Խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտե

Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն

Սույն հայտարարությունը բաց է բոլոր միանալ ցանկացողների համար։

Հայաստանում նախատեսվում է ընդլայնել ՔՀԿ-ների դերը դատարանում հանրային շահերի ներկայացման գործում

23.05.2025
Հայաստանում քաղաքացիական հասարակության համար զգալի առաջընթաց է ակնկալվում․ ԱԺ պատգամավորները ներկայացրել են օրենսդրական փոփոխությունների փաթեթ, որով նախատեսում է ընդլայնել ՔՀԿ-ների ՝ դատարանում իրենց շահառուների կոլեկտիվ շահերը ներկայացնելու իրավունքը։ ՔՀԿ-ների առաջարկությունների հիման վրա մշակված այս փոփոխություններով ՔՀԿ-ների դատական ներկայացուցչության շրջանակը կընդլայնվի՝ ի տարբերություն ներկայումս գործող դրույթների, որոնք հնարավորություն են տալիս հասարակական կազմակերպություններին (ՀԿ) դատարան ներկայացնել միայն շրջակա միջավայրի պահպանությանը և հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությանը վերաբերող հայցեր։ Եթե առաջարկվող փոփոխություններն ընդունվեն, ՔՀԿ-ներին հնարավորություն կտրվի դատարանում վիճարկել նաև խտրականության հետ կապված դեպքերը, իսկ դատարան դիմելու համար անհրաժեշտ պայմանները կմեղմացվեն։

Դիտարկումներ և առաջարկություններ «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» օրենքում լրացում կատարելու վերաբերյալ

24.02.2025
Մի խումբ համախոհ կազմակերպություններով հանդես ենք եկել առաջարկություններով «Անկանխիկ գործառնությունների մասին» օրենքում լրացում կատարելու նախագծի վերաբերյալ։ Ըստ նրանց՝ օրենքի նախագծի որոշ կետեր մտահոգիչ են, հատկապես անձնական և բժշկական գաղտնիքի հավաքագրման և օգտագործման տեսանկյունից։ ՀԿ-ները առաջարկում են դադարեցնել օրենքի նախագծի քննարկումը, տվյալ իրավական ակտի անհրաժեշտությունը քննարկել Առողջապահության նարարության հետ և հրաժարվել այն կարգավորումներից, որոնք կարող են անհամաչափ միջամտություն պարունակել անձնական տվյալների պաշտպանության հարցում։

Հրապարակվել է «ՔՀԿ չափիչ Հայաստան 2024» զեկույցը

12.02.2025
Հրապարակվել է «ՔՀԿ չափիչ Հայաստան 2024» զեկույցը, որը ներկայացնում է 2024 թվականին քաղաքացիական հասարակության միջավայրի տարբեր ոլորտներում առկա զարգացումները, խնդիրները և առաջարկությունները։ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության միջավայրի ընդհանուր գնահատականը մնացել է անփոփոխ՝ համեմատած 2023 թվականի հետ։ Առաջնահերթ խնդիրներն ու մարտահրավերները նույնպես շարունակում են արդիական մնալ։

2-րդ տեղեկատու, 2024

30.12.2024
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը շնորհավորում է ձեր Ամանորը, մաղթում խաղաղ և ստեղծարար տարի։ Միաժամանակ ձեզ ենք ներկայացնում և ամփոփում 2024-ի երկրորդ կեսին մեր կատարած աշխատանքի տեսանելի մասը։

Իրավունքը բոլորի համար. սեղանի ուսուցողական խաղ

26.12.2024
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը մշակել է «Իրավունքը բոլորի համար» խաղը, որի նպատակն է բարձրացնել քաղաքացիների իրավագիտակցությունը, հաղորդել գիտելիքներ մարդու իրավունքների և դրանց պաշտպանության մեխանիզմների, ինչպես նաև քաղաքացիական կյանքում ներագրավվելու ուղիների վերաբերյալ։ Խաղն ունի հետևյալ թեմատիկ ուղղությունները՝ իրավունքի իմաստն ու դերը, ժողովրդավարության հիմնարար արժեքները,  մարդու իրավունքները և դրանց պաշտպանության մեխանիզմները, պետության և քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտների, կուսակցությունների, շահերի խմբերի, հասարակական շարժումների գործառույթները մարդու իրավունքների ոլորտում, ընտրությունները, պետական իշխանության ճյուղերը և վարչական, քաղաքացիական (ընտանեկան և աշխատանքային իրավունք) և քրեական վարույթներ։

ԻԶՊՀ-ի հանրագրի առաջարկն ընդգրկվել է օրենսդրական նախագծերում

04.10.2024
Ամիսներ առաջ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը վարչական դատավարությունում վարույթի լիարժեք հրապարակայնություն ապահովելու պահանջով էլեկտրոնային հանրագիր էր ներկայացրել։ Ինչպես տեղեկացրել են Արդարադատության նախարարությունից, Հանրագրով կատարված առաջարկն ընդգրկվել է «ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթում: Ըստ ԻԶՊՀ-ի՝ այս փոփոխությունը կարևոր է նաև դատարանների նկատմամբ վստահության տեսանկյունից. «Ըստ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի՝ վարույթի հրապարակային բնույթըդատավարության մասնակիցներին պաշտպանում է արդարադատության գաղտնի իրականացումից՝առանց հանրության կողմից հսկողության. այն նաև այն միջոցներից մեկն է, որոնց միջոցով կարող էպահպանվել դատարանների հանդեպ վստահությունը»: 

Խտրականության դեմ օրենքի նոր նախագիծը ներկայացվել է հանրային քննարկման

02.08.2024
«Իրավահավասարության ապահովման և խտրականությունից պաշտպանության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը հասցեագրում է խտրականությունից արդյունավետ պաշտպանությանն առնչվող օրենսդրական բացերը: Այն սահմանում է խտրականության հասկացությունն ու տեսակները և նախատեսում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակին կից Խտրականության հարցերով խորհրդի ստեղծում, որտեղ կընդգրկվեն ՔՀԿ-ների ներկայացուցիչներ և անկախ փորձագետներ: Օրենքի նախագծով սահմանվում են պաշտպանության մի քանի հատկանիշներ, սակայն նշված չէ սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության հիման վրա խտրականության ենթարկված անձանց իրավական պաշտպանությանը, որն ամենազգայուն խնդիրներից մեկն է: Բացի այդ, նախագիծը չի սահմանում ՔՀԿ-ների՝ դատարաններում հանրային շահի հարցով («actio popularis») իրավական գործողություններ ձեռնարկելու հնարավորություն՝ խտրականությունից տուժած անձանց իրավունքները պաշտպանելու համար։

Դատարանը ճանաչել է դատապարտյալի ՝ անչափահաս երեխային տեսակցելու նպատակով բնակության վայր մեկնելու իրավունքը

12.07.2024
Հուլիսի 2-ին դատարանը կես տարի տևած գանգատարկման գործընթացների արդյունքում բավարարել էմեր շահառուի բողոքը (գործի համար՝ ԵԴ1/0517/15/24)՝ պարտավորեցնելով քրեակատարողականհիմնարկին վերացնել դատապարտյալի՝ անչափահաս երեխային տեսակցելու նպատակով մեկնումտրամադրելու իրավունքի խախտումը, ինչը նշանակում է, որ հիմնարկը պարտավոր է անձին տրամադրելօրենքով նախատեսված ժամկետով (մինչև 10 օր) մեկնում մշտական բնակության վայր՝ անչափահասերեխային տեսակցելու նպատակով: 

ՏԵՂԵԿԱՏՈՒ

11.07.2024
Այս տեղեկատուի միջոցով ամփոփում ենք 2024-ի առաջին ամիսներին մեր կատարած աշխատանքի մի մասը՝ օրենսդրության ուսումնասիրություն, հայտարարություններ, ռազմավարական դատավարություններ, հանրային քննարկումներ և հարցազրույցներ, հաջողության պատմություններ։

«Հանրային տեղեկությունների մասին» նոր օրենքի նախագիծը կոչված է բարելավել բաց տվյալների կառավարումը և հասանելիությունը

10.04.2024
Սույն թվականի փետրվարի 26-ին ՀՀ Բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունը հանրային քննարկման է դրել «Հանրային տեղեկությունների մասին» ՀՀ օրենքի, ինչպես նաև հարակից օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքների նախագծերը։ Օրենքի ընդունումը կնպաստի բաց տվյալների քաղաքականության իրականացմանը՝ տվյալների թվային շտեմարանների միջոցով հնարավորություն ստեղծելով ավելի արդյունավետ հանրային վերահսկողության համար: Նախագծով մասնավորապես սահմանվում է հետևյալը` հանրային տեղեկությունների տրամադրման պայմաններն ու կարգը, հանրային տեղեկությունների հասանելիության ապահովման և կառավարման մեթոդները, տվյալների հավաքագրումը, մշակումը, օգտագործումը, տվյալների շտեմարանների ստեղծումը և կառավարումը: