ՀՀ Սահմանադրությունը և դատական իշխանությունը․ փորձագիտական քննարկում

18.01.2022

Անդրադառնալով 1995 թ․-ին ընդունված Սահմանադրությանը՝ Գյուրջյանը նշել է, որ այդտեղ չկար դատավորների անկախության երաշխիքների վերաբերյալ բացված համակցություն, որը արդեն լրացվեց 2015 թ․-ի սահմանադրական փոփոխություններով։ Արդարադատության խորհուրդը կազմված էր 14 անդամից՝ նշանակվող նախագահի կողմից․ «Սա թույլ էր տալիս մի վիճակ, որի դեպքում դատավորների անկախությունը երաշխավորելուն կոչված մարմինը կարող էին անմիջական կախվածության մեջ լինել մեկ անձից»։ Հանրապետության նախագահն ի պաշտոնե գլխավորում էր այս մարմինը, իսկ արդարադատության նախարարը և գլխավոր դատախազն այս մարմնի անդամ էին, ինչը ևս չի կարող դրական համարվել այս ինստիտուտի անկախության տեսանկյունից։

ՍԴ-ն ևս ուներ լիազորությունների բավական նեղ շրջանակ․ ընդամենը չորս սուբյեկտ կարող էր դիմել՝ նախագահ, պատգամավորների մեկ երրորդ, պատգամավորների և նախագահների թեկնածուներ և Կառավարություն՝ օրենքների, միջազգային պայմանագրերի սահմանադրականության հարցերով, ընտրությունների արդյունքների, նախագահի համատեղելիության և այլ հարցերով։ Հետագայում 2005 թ․-ին այս ցանկն ընդլայնվեց, և ՍԴ դիմելու իրավունք ստացավ յուրաքանչյուր անձ։

2015 թ․-ի սահմանադրական տեքստը ֆորմալ առումով բարելավել է դատավորների անկախության երաշխիքները․ «Եթե նախկինում դատավորների նշանակման և լիազորությունների դադարեցումն առկախված էր մեկ անձից, ապա այժմ նախագահի նշանակման գործառույթը ձևական է, իսկ դադարեցման լիազորությունը փոխանցվել է ԲԴԽ-ին։ Խնդիր ունենք մարմնի ձևավորման և դրան վստահելու տեսանկյունից՝ հաշվի առնելով այն, որ խորհրդարանական մեծամասնության ձայները բավականացնում են, որ իր ուզած թեկնածուին ընտրի ԲԴԽ կամ այլ անկախ մարմնի անդամ», -«ՀՀ Սահմանադրությունը և դատական իշխանությունը» թեմայով փորձագիտական քննարկման ընթացքում նշել է Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի ներկայացուցիչ Դավիթ Գյուրջյանը։

Անդրադառնալով Վճռաբեկ դատարանի և Սահմանադրական դատարանի միավորման հարցին՝ Դավիթ Գյուրջյանը նշել է, որ այս մոտեցումը չպետք է լինի ֆորմալ, այլ դառնա համակարգային փոփոխություն, ինչը կնպաստի հակասող վճիռների և դրանց կիրարկման խնդրի լուծմանը։ Երկու ատյաններն իրար միացնելը պետք է ունենա իմաստ․ օրինակ՝ պրակտիկայում հաճախ կա խնդիր, երբ ՍԴ-ի և Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումների միջև հակասություններ են առաջանում։ Հաճախ ՍԴ-ն տալիս է  նորմի սահմանադրական մեկնաբանություն, սակայն Վճռաբեկ դատարանը և այլ ատյաններ չեն իրականացնում այն։

«Երբ մենք ունենք սահմանադրական արդարադատությունն իրականացնող առանձին ատյան՝ Սահմանադրական դատարան, ստիպված ենք դատական այլ ատյաններում քննարկել հիմնականում փաստերի և իրավունքի մեկնաբանության հարցեր, սակայն ոչ օրենքների սահմանադրականության խնդիրը, այնինչ շատ հաճախ մյուս բոլոր հարցերն ածանցվում են սրանից»,-մատնանշել է Գյուրջյանը։ Նման բարեփոխում անելու դեպքում պետք է որոշվի նաև ստորադաս ատյանների՝ սահմանադրական արդարադատություն իրականացնելու իրավասությունը․ «Միայն այս պարագայում իմաստալից կլինի նման փոփոխությունը»։

Ֆիրդուսի թաղամասի տների գործով՝ վիճահարույց որոշումներ. ահազանգում են փաստաբանները

16.04.2024
Ապրիլի 11-ին Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի իրավաբաններ Գենյա Պետրոսյանն ու Դավիթ Գյուրջյանը Ֆիրդուսի թաղամասի բնակիչ Ռուբեն Աթոյանի հետ մասնակցել են «Ֆիրդուսի թաղամասի տների գործով ՝ վիճահարույց որոշումներ. ահազանգում են փաստաբանները» խորագրով մամուլի ասուլիսին: Գենյա Պետրոսյանը և Դավիթ Գյուրջյանը Ֆիրդուսի թաղամասի բնակիչ Ռուբեն Աթոյանի և այլ բնակիչների ներկայացուցիչներն են դատական ատյաններում և իրավապահ մարմիններում։ Բանախոսներն անդրադարձել են Ֆիրդուսի թաղամասի տների օտարման խնդրահարույց կողմերին։ Գենյա Պետրոսյանն անդրադարձել է դատարանների հակասական որոշումներին և ոչ միասնական պրակտիկային, դրանց՝ քաղաքացիների՝ սեփականության իրավունքի պաշտպանության անհնարինությանը հանգեցնելուն և արդար դատաքննության իրավունքի խախտմանը։ Դավիթ Գյուրջյանը խոսել է հարուցված քրեական գործերի մասին, որոնց հիմքում եղած փաստերը խոսում են հողերը օտարելու ապօրինության և բազմաթիվ խախտումների մասին, որ համաձայնեցված գործողություններով կատարվել են գնահատման գործընթացում։

Պետությունը դեռ չի սպառել բոլոր միջոցները. ասուլիս ոչ մարտական պայմաններում զոհված զինծառայողների գործերի բացահայտման մասին

28.03.2024
ԻԶՊՀ իրավական հարցերով փորձագետ Դավիթ Գյուրջյանը Մեդիա կենտրոնում մասնակցել է «Ինչու՞չեն բացահայտվում խաղաղ պայմաններում մահացած զինծառայողների գործերը» թեմայով մամուլի ասուլիսին։ Հիշեցնենք, որ Դավիթ Գյուրջյանը եղել է վարչապետի որոշմամբ ստեղծված ոչ մարտական պայմաններում մահացած զինծառայողների մահվան դեպքերի առթիվ հարուցված քրեական գործերի ուսումնասիրության նպատակով ձևավորված աշխատանքային խմբի անդամ։ Ասուլիսի մյուս բանախոսներն էին խաղաղ պայմաններում զոհված զինծառայողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչներ Արայիկ Պապիկյանը և Զարուհի Մեջլումյանը։

Թեմա/ռեմա #14. «Քաղաքականության փաստաթղթի մշակման ուղեցույց»

15.01.2024
Բուն TV-ի «Թեմա/ռեմա» հաղորդման եթերում Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը, «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների օրակարգ» ՀԿ նախագահ Մուշեղ Հովսեփյանը և փոդքասթի համահեղինակ ու վարող Սարինե Հայրիյանը զրուցել են քաղաքականության փաստաթղթերի դերի մասին հատկապես պետություն-քաղաքացիական հասարակություն համագործակցության համատեքստում։

Չարաշահումների ռիսկեր՝ «Պետական գաղտնիքի մասին» օրենքում. հարցազրույց Գենյա Պետրոսյանի հետ

18.01.2023
​​​​​​​Հունվարի 17-ին ՀՀ Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց Պետական գաղտնիքի մասին օրենքի նախագիծը։ ԻԶՊՀ-ն գործընկեր կազմակերպությունների հետ այս նախագծի շրջանառման տարբեր փուլերում բազմիցս անդրադարձել է դրա թերություններին և ներկայացրել առաջարկություններ։ Թեև որոշ էական փոփոխություններ ընդունվել են, սակայն բազմաթիվ խնդիրներ մնում են չլուծված։ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը «Ֆակտոր ԹՎ»-ի եթերում խոսել է օրենքի նախագծի խնդիրների  և դրանց լուծումների մասին։

Օրենսդրության թերի կարգավորումները կարող են հանգեցնել մարդու իրավունքների խախտումների.Գյուրջյան

28.12.2022
#ԻԶՊՀ «Գաղտնի հսկողության միջոցներ․ ՄԻԵԴ չափանիշներ և միջազգային լավագույն փորձ, ՀՀ օրենսդրության խնդիրներ» խորագրով աշխատաժողովի ընթացքում հիմնադրամի իրավական հարցերով փորձագետ Դավիթ Գյուրջյանը խոսեց Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի խախտման հիմքով Հայաստանի դեմ կայացված վճիռների, ինչպես նաև ՀՀ օրենսդրության խնդիրների մասին՝ ՄԻԵԴ սահմանած չափանիշների համատեքստում։

Կապի օպերատորները տեղյակ չեն լինում՝ դատական թույլտվություն տրված է, թե ոչ

09.12.2022
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության hիմնադրամի իրավական հարցերով փորձագետ Դավիթ Գյուրջյանը և «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն»-ի իրավական հարցերով փորձագետ Հայկ Մարտիրոսյանը Մեդիա կենտրոնում քննարկել են «Օպերատիվ հետախուզական գործունեության նկատմամբ վերահսկողությունն ու մարդու իրավունքները» թեման։

Ադրբեջանի ագրեսիան՝ ժողովրդավարության խոչընդոտ

06.10.2022
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ Մարդկային չափման հարցերով համաժողովի ընթացքում ԻԶՊՀ տնօրեն Գենյա Պետրոսյանն անդրադարձել է ՀՀ դատաիրավական համակարգի խնդիրներին և ժողովրդավարական բարեփոխումներին, ինչպես նաև այն մարտահրավերներին, որոնց Հայաստանը բախվում է իր ինքնիշխան տարածքի վրա Ադրբեջանի հարձակումների պատճառով։

Անհրաժեշտ են մանրամասն կարգավորումներ՝ զենքի կիրառման համաչափության համար․ քննարկում Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նոր լիազորությունների մասին

09.09.2022
Սեպտեմբերի 9-ին Մեդիա կենտրոնում տեղի է ունեցել «Զենքի, ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների կիրառման թույլտվություն՝ Հակակոռուպցիոն կոմիտեին» քննարկումը, որին որպես բանախոս մասնակցել է ԻԶՊՀ իրավական հարցերով փորձագետը Դավիթ Գյուրջյանը։

Հակակոռուպցիոն դատարաններ․ բանավեճ Լուրերի եթերում

20.04.2022
Լուրերի եթերում «Տարբեր կարծիքներ Աննա Դանիելյանի հետ» հաղորդման շրջանակներում ԻԶՊՀ ներկայացուցիչ Դավիթ Գյուրջյանը մասնակցել է հակակոռուպցիոն դատարանների թեմայով բանավեճ-քննարկմանը։

«Հայաստանի ժողովրդավար ուղին չունի այլընտրանք»․ քննարկում

14.03.2022
1in.am-ի եթերում Դավիթ Գյուրջյանը մասնակցել է Հայաստանի ժողովրդավարական զարգացման մասին քննարկմանը։