Տեղի ունեցավ «ՄԻԵԴ վճիռների կատարումը՝ որպես արդար դատաքննության իրավունքի երաշխիք» աշխատաժողովը

08.06.2022

Հունիսի 7-ին Երևանում տեղի ունեցավ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի աշխատաժողովը՝ «ՄԻԵԴ վճիռների կատարումը՝ որպես արդար դատաքննության իրավունքի երաշխիք» թեմայով։ Միջոցառմանը մասնակցեցին ՀՀ Ազգային ժողովի, Միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցչի գրասենյակի, Արդարադատության նախարարության, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների, ՀՀ-ում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցչությունների և միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, լրագրողներ

Աշխատաժողովի առանցքում Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի «ՄԻԵԴ վճիռների կատարման վերլուծություն. արդար դատաքննության իրավունք» հետազոտությունն է, որը հրապարակվել էր մեկ տարի առաջ՝ Եվրասիա համագործակցություն հիմնադրամի «Աջակցություն դատաիրավական բարեփոխումներին» ծրագրի շրջանակներում։

Աշխատաժողովի նպատակն էր քննարկել հետազոտությամբ վեր հանված առանցքային խնդիրները, մեկ տարվա ընթացքում լուծման ուղղությամբ տեղի ունեցած զարգացումները և այն քայլերը, որ դեռևս անհրաժեշտ է ձեռնարկել։

Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը նշեց, որ, անկախ բովանդակային և ֆորմալ պահանջներից, ՄԻԵԴ վճիռների կատարման գործընթացը նախ և առաջ պետք է դիտարկվի որպես ՀՀ իրավական համակարգը կոնվենցիոն պահանջներին և արժեքներին համապատասխանեցնելու բացառիկ հնարավորություն։ «Որպես պետական քաղաքականության, ինչպես նաև ցանկացած պետական գործչի մտածելակերպի, գործունեության բաղկացուցիչ մաս՝ վճիռների կատարման գործընթացը չպետք է պայմանավորված լինի կոնկրետ գործի շրջանակներով, կոնկրետ գործով՝ Նախարարների կոմիտեում գործընթացի ավարտված լինել կամ չլինելու, ՄԻԵԴ դիմում ներկայացնելու կամ նման հավանականության հանգամանքով։ Մեր գնահատմամբ՝ ցանկացած լայնախոհ պետական գործչի համար վճիռների կատարման գործընթացը, ինչպես նաև Եվրոպական կոնվենցիայի չափանիշները պետք է լինեն գործունեության ուղենիշ՝ մտքում ունենալով մեր իրավական համակարգի և ավելի լայն համատեքստում պետության զարգացման հեռանկարը»,- ասել է Պետրոսյանը։

Միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը, կարևորելով վճիռների կատարմանը նվիրված քննարկումները, շեշտեց, որ արդեն քսան տարի է՝ Հայաստանի Հանրապետությունն անդամակցում է Եվրոպայի խորհրդին և ստանձնել է պարտականություններ Կոնվենցիայի շրջանակներում «Այս քսան տարիների ընթացքում բավականին աշխատանք է կատարվել հենց Եվրոպական կոնվենցիայի տարբեր իրավունքների երաշխավորման, այդ ուղղությամբ դատական, իրավապահ համակարգի թերացումները վերացնելու ուղղությամբ, բայց կարծում եմ՝ այս պրոցեսը շարունակական բնույթ է կրում և կրելու է որոշակի ժամանակահատվածում, որովհետև խնդիրները, որոնց առերեսվում ենք Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճիռների կատարման ընթացքում, շատ տարաբնույթ ձև են կրում առաջին հայացքից կարող են թվալ շատ պարզ, բայց իրականում լինում են շատ բարդ»։ Շարունակելով՝ Կիրակոսյանը նշել է, որ այս խախտումները կրկնվում են ոչ միայն իրավական կանոնակարգումների թերությունների պատճառով, այլև խնդիրների, որ առնչվում են դատական, իրավապահ համակարգերին, որոնք այդ իրավունքները ապահովելու գործի պատասխանատուներն են։ Ըստ Կիրակոսյանի՝ խախտումների պատճառները հասկանալու մոտեցումը ողջունելի է դրանք կդառնան ոլորտային բարեփոխումներ իրականացնելու հնարավոր լավ ուղենիշներ, եթե ռեֆլեքսիայի ենթարկվեն պետության կողմից։

ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Քրիստիննե Գրիգորյանը կարևորեց դատարանի վճիռների կատարումը՝ որպես անձի արդար դատաքննության իրավունքի ապահովման ևս մեկ երաշխիք «Դատարանի վճռի կատարումը բացում է ճանապարհ պետության համար՝ իր թերի կամ ինչ-ինչ հանգամանքներում չաշխատած կամ սխալ աշխատած համակարգերի թե՛ պրակտիկաների, թե՛ օրենսդրության բարելավման առումով»։ Ըստ Գրիգորյանի՝ պետական մակարդակում տակտիկական ռեֆլեքսիան յուրաքանչյուր վճռի կատարման տրամաբանության մեջ շատ կարևոր վարժություն է և երաշխիք՝ խախտումների կանխարգելման համար։ Անդրադառնալով Մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատության՝ իր կանխարգելիչ գործառույթների շրջանակում կոնկրետ իրավական ակտերի վերաբերյալ կարծիքներ ներկայացնելուն՝ Քրիստիննե Գրիգորյանը կարևորել է հասարակական կազմակերպությունների հետ համագործակցությունը, ջանքերի համատեղումը։ Ըստ Պաշտպանի՝  օրենսդրական փոփոխությունների մակարդակում փոփոխությունները շատ ավելի սահուն են նույնը, սակայն, չի կարելի պնդել պրակտիկայի մասին «Շատ ավելի պակաս է ուշադրությունը պրակտիկաների փոփոխության իմաստով էստեղ գալիս ենք թե՛ ենթաօրենսդրական ակտերին, թե՛ մասնագետների պատշաճ մասնագիտական, շարունակական կրթության ապահովմանը»։

Երևանում Եվրոպայի խորհրդի գրասենյակի ներկայացուցիչ, ծրագրի ազգային համակարգող Վահե Դեմիրճյանը նշեց, որ, ըստ վիճակագրության, Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածն ամենաշատ խախտվող հոդվածն է, և Հայաստանն այս առումով բացառություն չէ, ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության դեմ կայացված վճիռների մեծամասնությունը ևս վերաբերում է այս հոդվածին։ Խոսելով Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի մասին՝ Դեմիրճյանը նշեց, որ այն բավական լայն է, հիմնարար կարևորություն ունի ցանկացած պետությունում մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության հարգման համար «Առանց այն երաշխիքների, որոնք արտացոլված են 6-րդ հոդվածում, հիմնարար, կարևորագույն երաշխիքների պահպանման, այս արժեքների մասին խոսելը թերևս կլինի ավելորդ»։ Առանձնացնելով կատարումը և իմպլեմենտացիան՝ բանախոսը նշեց, որ օրենսդրական փոփոխություններն իրոք  կատարման ամենահեշտ փուլն են, ավելի բարդ և հակասական  են վարքագծի, հոգեբանության, պրակտիկայի փոփոխությունից բխող հարցերը, որոնք շատ ավելի կարևոր են ու խորքային։  

Հիմնադրամի տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը ներկայացրեց գործի քննության ողջամիտ ժամկետի պահպանմանը, դատական ակտերի հարկադիր կատարմանը և առանձին դատավարական երաշխիքներին առնչվող խնդիրները, իսկ Դավիթ Գյուրջյանն անդրադարձավ քրեադատավարական երաշխիքներին առնչվող խնդիրներին։ 

Հիմնադրամի ներկայացուցիչները տեղեկացրին, որ առաջիկայում հետազոտությունը կհրապարակվի նաև անգլերեն։

 

Միջոցառման առցանց հեռարձակումը՝ Factor.am-ի։

Ներբեռնել

Հայտարարություն՝ ի աջակցություն Վրաստանի քաղաքացիական հասարակության և տարածաշրջանում ժողովրդավարական գործընթացների

09.03.2023
Սույն թվականի մարտի 7-ին Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիում տեղի է ունեցել մասշտաբային բողոքի խաղաղ ակցիա, որն անցկացվում էր, այսպես կոչված, «Ռուսական օրենքի» ընդունման դեմ։ Չնայած մի շարք միջազգային կազմակերպությունների և հարևան երկրի քաղաքացիական հասարակության այդ օրենքի վերաբերյալ բացասական գնահատականի՝ Վրաստանի խորհրդարանն, այդուամենայնիվ, առաջին ընթերցմամբ ընդունեց «Օտարերկրյա գործակալների մասին» վիճահարույց օրենքը։

ՄԻԵԴ վճիռների վերլուծություն. մասնավոր կյանքի նկատմամբ հարգանքի իրավունք. Հայաստան

25.01.2023
Հետազոտությունը նվիրված է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածից բխող՝ պետության պոզիտիվ պարտավորությունների կատարման վիճակի գնահատմանը գաղտնի վերահսկողական միջոցների կիրառման բնագավառում՝ հատուկ շեշտադրելով լիազորությունների չարաշահումների դեմ բավարար երաշխիքների ապահովման խնդիրները։ Հետազոտության նպատակն է նպաստել Հայաստանում մարդու իրավունքների պաշտպանության համակարգի կատարելագործմանը, քաղաքացիների անձնական և ընտանեկան կյանքը հարգելու իրավունքի արդյունավետ իրացմանը, պետության կողմից գաղտնի վերահսկողական միջոցների կիրառման դեպքում չարաշահումներից պաշտպանող բավարար և արդյունավետ երաշխիքների և կառուցակարգերի ստեղծմանը:

Չարաշահումների ռիսկեր՝ «Պետական գաղտնիքի մասին» օրենքում. հարցազրույց Գենյա Պետրոսյանի հետ

18.01.2023
​​​​​​​Հունվարի 17-ին ՀՀ Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունեց Պետական գաղտնիքի մասին օրենքի նախագիծը։ ԻԶՊՀ-ն գործընկեր կազմակերպությունների հետ այս նախագծի շրջանառման տարբեր փուլերում բազմիցս անդրադարձել է դրա թերություններին և ներկայացրել առաջարկություններ։ Թեև որոշ էական փոփոխություններ ընդունվել են, սակայն բազմաթիվ խնդիրներ մնում են չլուծված։ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի տնօրեն Գենյա Պետրոսյանը «Ֆակտոր ԹՎ»-ի եթերում խոսել է օրենքի նախագծի խնդիրների  և դրանց լուծումների մասին։

Ռազմական դրության ժամանակ կարծիքի արտահայտման և տեղեկատվության ազատության իրավունքների սահմանափակման ռիսկերի մասին

10.01.2023
ԻԶՊՀ այս կարծիքն անդրադառնում է 22.12.2022 թ.-ին Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում հրապարակված և ՀՀ արդարադատության նախարարության կողմից մշակված ««Ռազմական դրության իրավական ռեժիմի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծին, որով ի թիվս այլ կարգավորումների սահմանվում է լայն հայեցողություն՝ էականորեն սահմանափակելու մարդու՝ կարծիքի արտահայտման ազատությունը և տեղեկատվության ազատության իրավունքը, ինչը պարունակում է անհամաչափ սահմանափակման իրական ռիսկեր:

Կարծիք «Պետական գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ

10.01.2023
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամի, «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ-ի, Ժողովրդավարության զարգացման հիմնադրամի, «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ-ի և «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ» ՀԿ-ի կարծիքն անդրադառնում է 04.11.2022 թ.-ին Ազգային ժողով ներկայացված «Պետական գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծին, որը մի շարք ասպեկտներով չի համապատասխանում առաջադեմ միջազգային փորձին և չափանիշներին, ինչպես նաև պարունակում է տեղեկատվության ազատության իրավունքի անհամաչափ սահմանափակման ռիսկեր: Ըստ այդմ, կազմակերպություններն առաջարկում են վերանայել դրանում տեղ գտած մի շարք իրավակարգավորումներ և ըստ այդմ վերախմբագրել իրավական դրույթները։

Օրենսդրության թերի կարգավորումները կարող են հանգեցնել մարդու իրավունքների խախտումների.Գյուրջյան

28.12.2022
#ԻԶՊՀ «Գաղտնի հսկողության միջոցներ․ ՄԻԵԴ չափանիշներ և միջազգային լավագույն փորձ, ՀՀ օրենսդրության խնդիրներ» խորագրով աշխատաժողովի ընթացքում հիմնադրամի իրավական հարցերով փորձագետ Դավիթ Գյուրջյանը խոսեց Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածի խախտման հիմքով Հայաստանի դեմ կայացված վճիռների, ինչպես նաև ՀՀ օրենսդրության խնդիրների մասին՝ ՄԻԵԴ սահմանած չափանիշների համատեքստում։

Տեղի ունեցավ «Գաղտնի հսկողության միջոցներ․ ՄԻԵԴ չափանիշներ և միջազգային լավագույն փորձ, ՀՀ օրենսդրության խնդիրներ» խորագրով աշխատաժողովը

22.12.2022
Դեկտեմբերի 19-ին տեղի ունեցավ ԻԶՊՀ «Գաղտնի հսկողության միջոցներ․ ՄԻԵԴ չափանիշներ և միջազգային լավագույն փորձ, ՀՀ օրենսդրության խնդիրներ» խորագրով աշխատաժողովը։

Կապի օպերատորները տեղյակ չեն լինում՝ դատական թույլտվություն տրված է, թե ոչ

09.12.2022
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության hիմնադրամի իրավական հարցերով փորձագետ Դավիթ Գյուրջյանը և «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն»-ի իրավական հարցերով փորձագետ Հայկ Մարտիրոսյանը Մեդիա կենտրոնում քննարկել են «Օպերատիվ հետախուզական գործունեության նկատմամբ վերահսկողությունն ու մարդու իրավունքները» թեման։

Հայաստանյան ՀԿ-ներն ահազանգում են ՄԱԿ-ին ԼՂ բնակչության նկատմամբ էթնիկ զտումների սպառնալիքի մասին

01.12.2022
Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության մի խումբ կազմակերպություններ նամակով դիմել են Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ խորհրդական Էլիս Նդերիտուին՝ ահազանգելով Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտումներ իրականացնելու սպառնալիքի մասին։

ԲԴԽ կողմից կոռուպցիոն հանցագործությունների քննություն իրականացնող դատավորի ընտրության վերաբերյալ

24.11.2022
Այս հայտարարությունը ստորագրած կազմակերպությունները դատապարտում են Բարձրագույն դատական խորհրդի՝ կոռուպցիոն հանցագործությունների քննություն իրականացնող դատավորի պաշտոնում Մնացական Մարտիրոսյանի ընտրությունը։ Նա վճիռներ է կայացրել քաղաքական հնչեղ գործերով, ազատազրկման դատապարտել քաղաքական բանտարկյալների։