Որո՞նք են «Դատախազության մասին» օրենքում առաջարկվող փոփոխությունների խնդրահարույց կետերը

08.02.2023

17.01.2023 թ․ Կառավարության կողմից Ազգային ժողով է ներկայացվել ««Դատախազության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու» մասին ՀՀ օրենքի նախագիծը (այսուհետ` նաև Նախագիծ)։

Նախագծով, ի թիվս այլ կարգավորումների, առաջարկվում է կատարել գործող օրենքում հետևյալ փոփոխությունները, որոնք, կարծում ենք, խնդրահարույց են և հետադիմական, համեմատ «Դատախազության մասին» գործող օրենքի (այսուհետ` նաև Օրենք)  կարգավորումների։ Այսպես․

  1. Նախատեսվում է ՀՀ գլխավոր դատախազին առընթեր որակավորման հանձնաժողովի (այսուհետ` նաև Հանձնաժողով) կազմից հանել Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտորին։ Նշված փոփոխությունն, ըստ հեղինակի, պայմանավորված է նրանով, որ գործող կարգավորումների պայմաններում կարող են առաջանալ շահերի բախման իրավիճակներ՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Հանձնաժողովը առանցքային դերակատարում ունի դատախազների թեկնածությունների ցուցակի կազմման, ինչպես նաև դատախազների ատեստավորման գործընթացում, իսկ Արդարադատության ակադեմիան իրականացնում է դատախազների թեկնածությունների ցուցակներում ընդգրկված անձանց մասնագիտական պատրաստումը և դատախազների վերապատրաստումը:

 

  1. Նախատեսվում է Օրենքի 39-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետը վերախմբագրել՝ դատախազների ծառայողական առաջխաղացման ցուցակները արտահերթ կարգով ձևավորելիս վերացնելով Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովից բարեվարքության վերաբերյալ եզրակացություն ստանալու պահանջը, իսկ Նախագծով սահմանված նոր խմբագրությամբ օրենքի 37-րդ հոդվածի 6-րդ և 7-րդ մասերում թվարկված պաշտոններում նշանակվելու համար առաջխաղացման ցուցակների դեպքում՝ ըստ էության վերացնելով նաև Հանձնաժողովի դրական եզրակացության առկայության անհրաժեշտությունը (վերջին դեպքերում սահմանվում է պարզապես, որ դատախազը ցուցակում ընդգրկվում է իր անմիջական վերադասի պատճառաբանված զեկուցագրի հիման վրա` գլխավոր դատախազի հրամանով)։ Նշված փոփոխության որևէ հիմնավորում տեղ չի գտել Նախագծի ներկայացված հիմնավորումներում։

Առաջին կետում նշված փոփոխության վերաբերյալ, կարծում ենք, որ Արդարադատության ակադեմիայի ռեկտորի՝ Հանձնաժողովում ընդգրկվելու պարագայում շահերի բախման վերաբերյալ պատճառաբանությունը առնվազն ներկայացված փաստարկումների շրջանակում (ծանոթ ենք նաև ՀՀ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովի նիստի ժամանակ ներկայացված բանավոր հիմնավորումներին) չի հիմնավորվում, պարզ չէ հատկապես՝ ինչպիսի շահեր է յուրաքանչյուր կառույցին վերագրում հեղինակը, որոնց բախման մասին է խոսքը, առավել ևս, որ հենց հեղինակի և դատախազության ներկայացուցչի փաստարկումներով է արձանագրվում այն օբյեկտիվ իրողությունը, որ Արդարադատության ակադեմիայի գործունեության առաջնային նպատակն է հենց որակյալ կադրերի պատրաստումը/վերապատրաստումը, դրանցով այդ թվում դատախազական համակարգի ապահովումը, ինչը ավելի շատ հնարավոր է որակել որպես շահերի ընդհանրության, այլ ոչ դրանց բախման իրավիճակ։

Ինչ վերաբերում է երկրորդ կետում նշված փոփոխությանը, գտնում ենք, որ այս կարգավորումը ուղղակի հետադիմական է համեմատ գործող կարգավորմանը և հատկապես Կառավարության հայտարարած՝ հակակոռուպցիոն քաղաքականության իրականացման և դրանում հետևողականության մոտեցում որդեգրելու համատեքստում։ Բացի դրանից՝ ինչպես նշվեց, հեղինակը, ի տարբերություն Նախագծում ընդգրկված այլ փոփոխությունների, այս փոփոխության մասով չի ներկայացրել որևէ փաստարկում ո՛չ գրավոր հիմնավորման մեջ, ո՛չ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովի նիստում։ Այդպիսիք չհանրայնացվելու դեպքում նաև հնարավոր չէ դատողություններ անել փոփոխության անհրաժեշտության վերաբերյալ։

Առաջարկ

Հիմք ընդունելով նշվածը՝ առաջարկում ենք ձեռնպահ մնալ «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 3-րդ մասում և 39-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետում նախանշված փոփոխությունները կատարելուց։

Ներբեռնել

Ի՞նչ է փոխում «Կատարողական վարույթի մասին» նոր օրենքի նախագիծը. ԻԶՊՀ առաջարկությունները

29.02.2024
Ազգային ժողովն այս օրերին քննարկում է «Կատարողական վարույթի մասին» նոր օրենքի նախագիծը. նախագիծ, որ անկյունաքարային նշանակության նոր կարգավորումներ է ներդնում դատական ակտերի հարկադիր կատարման ոլորտում։ Դեռևս 2022 թ.-ին ԻԶՊՀ-ն հետազոտություն էր կատարել այս բնագավառում՝ վեր հանելով օրենսդրության և իրավակիրառ պրակտիկայում առկա խնդիրները և ներկայացնելով թիրախային առաջարկներ: Զեկույցը քննարկվել էր ՀՀ Արդարադատության նախարարության և Հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության հետ: Այնուհետև 2023 թ.-ի մարտին ԻԶՊՀ-ն ներգրավվեց «Կատարողական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի լրամշակումն իրականացնող Արդարադատության նախարարության աշխատանքային խմբում, որի հետ արդյունավետ համագործակցության արդյունքում հնարավոր է դարձել նախագծում ընդգրկել մի քանի առանցքային առաջարկություններ:

ԻԶՊՀ-ի առաջարկությունները՝ Կառավարության որոշման մաս

22.02.2024
Արդեն տևական ժամանակ է, ինչ ԻԶՊՀ-ի գործունեության մաս է օրենսդրական նախագծերի մշտադիտարկումը, վերլուծությունը, խնդիրներ վեր հանելն ու դրանց լուծմանն ուղղված առաջարկություններ ներկայացնելը։ Այս կերպ կազմակերպությունը փորձում է նպաստել մարդու իրավունքներից բխող օրենսդրության ստեղծմանը։ Վերջերս ՀՀ Կառավարությունն ամբողջությամբ ընդունեց դատարանների գործունեության վիճակագրության բովանդակային բարելավմանն ուղղված ԻԶՊՀ-ի առաջարկությունները՝ ընդգրկելով դրանք «Բաց կառավարման գործընկերություն-Հայաստան» նախաձեռնության շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության 2022-2024 թվականների գործողությունների ծրագրում։

Անձի իրավական վիճակը վատացնող դրույթները չպետք է հետադարձ ուժ ունենան

29.01.2024
Քաղաքացիական հասարակության մի խումբ կազմակերպություններ՝ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը, «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ-ն, Ժողովրդավարության զարգացման հիմնադրամը, «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ» ՀԿ-ն և «Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ-ն կարծիք են հրապարակել ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ:

Հանրային գերակա շահին առնչվող նախագծերը խնդրահարույց են. կարծիք

10.01.2024
ԻԶՊՀ-ն և գործընկեր կազմակերպությունները խնդրահարույց և մտահոգիչ են համարում ««Գնահատման գործունեության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի և «Հանրության գերակա շահ ճանաչված տարածքներում օտարվող սեփականության նկարագրության արձանագրության կազմման կարգը և նկարագրության արձանագրության օրինակելի ձևը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագծերով առաջարկվող փոփոխությունները՝ համարելով, որ դրանց չհիմնավորվածությունն առնվազն հարցեր է առաջացնում փոփոխությունների նպատակների վերաբերյալ։ 

Շրջանառությունից հանել տեղեկատվության ազատության մասին օրենքի նախագիծը

08.01.2024
19․12․2023 թ․-ին Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում քննարկման է դրվել ««Տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը (այսուհետ՝ նաև Նախագիծ )։ Մենք՝ ներքոստորագրյալ կազմակերպություններս, Նախագիծը գնահատում ենք խիստ խնդրահարույց՝ նկատի ունենալով դրանում տեղ գտած որոշ կարգավորումների սահմանումները, որոնց հետևանքով Նախագիծը գործող օրենքի համեմատ ընդհանուր առմամբ հետադիմական բնույթ է ստանում։ Միևնույն ժամանակ արժե նշել, որ գործող օրենքն ինքնին բավականին թերի է՝ հաշվի առնելով առկա միջազգային չափորոշիչներն ու լավագույն փորձը։

Կարծիք պետական տուրքի մասին ՀՀ օրենքի նախագծի մասին

16.11.2023
31.10.2023 թ.-ին Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության կողմից քննարկման է ներկայացվել «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը, որը ներառում է նաև ««Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որի մասին ԻԶՊՀ-ն հրապարակում է իր կարծիքը։

Դիտարկումներ ՀՀ Ընտրական օրենսգրքում նախատեսվող փոփոխությունների վերաբերյալ

06.11.2023
ՀՀ Արդարադատության նախարարությունը շրջանառել է «ՀՀ ընտրական օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքի նախագիծը։ Նախագծով առաջարկվում են մի շարք էական փոփոխություններ և լրացումներ կատարել գործող ՀՀ Ընտրական օրենսգրքում։ Այնուամենայնիվ, այն չի հասցեագրում դիտորդական կազմակերպությունների իրավասուբյեկտության վերաբերյալ միջազգային կազմակերպությունների և մարմինների կողմից ՀՀ-ին տարիներ շարունակ ներկայացվող հանձարարականները։ ԻԶՊՀ-ն, ԹԻՀԿ-ը և ՀՔԱՎ-ը իրենց դիտարկումներն են ներկայացրել նախագծի վերաբերյալ։

Տեղեկատվության սահմանափակումը պետք է լինի ողջամիտ և կոնկրետ. կարծիք ԱԱԾ նախագծի մասին

24.10.2023
ՀՀ Ազգային անվտանգության ծառայությունը Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում քննարկման է ներկայացրել «Ըստ գերատեսչական պատկանելության պետական գաղտնիքի շարքին դասվող տեղեկությունների ցանկը հաստատելու մասին» Կառավարության որոշման նախագիծը՝ սահմանելով տեղեկատվության սահմանափակման նոր դրույթներ։ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը, «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ-ն և «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ»-ը կարծիք են հրապարակել նախագծի թերությունների մասին։

Խմբագրե՞լ, թե՞ ոչ կոռուպցիոն հանցագործությունների ցանկը. ԻԶՊՀ առաջարկը

11.10.2023
Արդարատադատության նախարարությունն առաջարկում է կոռուպցիոն հանցագործությունների ցանկից հանել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 441-րդ և 549-րդ հոդվածներով նախատեսված այն հանցանքները, որոնք կատարվել են ոչ շահադի-տական շահագրգռվածությունից ելնելով և բռնություն գործադրելով, բռնություն գործադրելու սպառնալիքով կամ զենք կամ հատուկ միջոց օգտագործելով՝ պատճառաբանելով, որ դրանք կոռուպցիոն հատկանիշներ չունեն։ Ըստ ԻԶՊՀ-ի՝ այդպես է միայն առաջին հայացքից։ Ավելին, Հիմնադրամն առաջարկում է հանել նախագծի հոդվածը։ Թե ինչու, կարդացեք։

Այլընտրանքային զեկույցներ՝ ՄԱԿ-ի Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների կոմիտեին

10.10.2023
Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամը ոլորտային հասարակական կազմակերպությունների հետ մշակել և ՄԱԿ-ի Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների կոմիտե է ներկայացրել երկու այլընտրանքային զեկույց: Զեկույցները մշակվել են Կոմիտեի 74-րդ նստաշրջանին ընդառաջ, որտեղ քննարկվել են ՄԱԿ-ի «Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին» դաշնագրով Հայաստանի ստանձնած պարտավորությունների իրականացման առաջընթացը։ Դրանք անդրադառնում են ինչպես աշխատանքային իրավունքներին, այնպես էլ խտրականության արգելքին և առողջության իրավունքին։