Սույնով ներկայացվում են Երևան քաղաքի կառավարման հարցերով շահագրգիռ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների հարցերը 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Երևան քաղաքի ավագանու ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերին: Ակնկալում ենք, որ նշված հարցերին կստանանք լիարժեք պատասխաններ: Նաև հուսով ենք, որ հարցերի միջոցով ներկայացվող խնդիրներն ու դրանց համար առաջարկվող լուծումները կարտացոլվեն համապատասխան նախընտրական ծրագրերում։
Համաչափ և մարդակենտրոն քաղաքային զարգացում
Տասնյակ տարիներով Երևանի կառուցապատումը ակտիվ ընթացել է Երևան քաղաքի կենտրոնում կամ մյուս վարչական շրջանների՝ Կենտրոնին հարող տարածքներում՝ որպես կանոն, առանց հաշվի առնելու քաղաքի ծանրաբեռնվածությունը, փողոցների և այլ ենթակառուցվածքների թողունակությունը, կոմունալ ենթակառուցվածքների կարողությունները, հարակից շենքերի ինսոլյացիան և այլն։ Քաղաքի գլխավոր պլանը (հատակագիծը) և գոտևորման նախագծերով սահմանված պահանջները խախտվել և խախտվում են պաշտոնատար անձանց հայեցողական որոշումների և կամայականությունների արդյունքում: Դրանք հաճախ կատարվում են կեղծ «բացառիկ՝ գերակա հանրային շահի» անվան տակ, կոռուպցիոն գործարքների ուղեկցմամբ, սակայն դրանք երբևէ պատշաճ իրավական կամ քաղաքական գնահատականների չեն արժանանում․ հանրային շահը, փաստացի, ոտնահարվում է, քաղաքացիները մնում են ձեռնունայն, իսկ Երևանի քաղաքապետարանը, չհանդիսանալով «բացառիկ՝ գերակա հանրային շահի» անվան տակ կնքված պայմանագրերի կողմ, որևէ պատասխանատվություն չի ստանձնում իր համայնքում և, հաճախ, իր միջնորդությամբ իրականացվող կառուցապատման արդյունքում ստեղծված խնդիրների համար։
1․ Ի՞նչ քայլեր եք նախատեսում՝ վերանայելու Երևանի քաղաքային պլանավորման ողջ տրամաբանությունը, որոշումների ընդունման գործընթացների հանրային մասնակցայնության որակը, ապահովելու միջոլորտային և բազմաշերտ վերլուծությունների վրա հիմնված համաչափ զարգացում՝ տեղափոխելով կառուցապատումն ու հնարավորությունների ստեղծումը քաղաքի ծայրամասեր։
2․ Ինչպե՞ս եք գնահատում նախկինում «բացառիկ՝ հանրային գերակա շահի» անվան տակ իրականացված մասնավոր շահ հետապնդող կառուցապատումները (օրինակ՝ Հյուսիսային պողոտա, Գլխավոր պողոտա, Ֆիրդուսի թաղամաս, Աֆրիկյանների հուշարձան-շենքի տարածք և այլ): Ի՞նչ քայլեր եք նախատեսում ձեռնարկել՝ բարեփոխելու պրակտիկան, այդ թվում՝ հանուն «բացառիկ՝ հանրային գերակա շահի» օտարվածը ծառայեցնելու հանրային շահին:
3․ Ի՞նչ քայլեր եք նախատեսում Երևան քաղաքի նախատեսվող գլխավոր պլանի (հատակագիծ) և բոլոր վարչական շրջանների գոտևորման նախագծերի պատշաճ կատարումն ապահովելու համար՝ կանխելով տարբեր ոտնձգությունները, այդ թվում՝ ապօրինի կառուցապատումները, շինթույլտվությունները, բացհանքերը՝ քաղաքացիներին վերադարձնելով զավթված մայթերը և բակերը, ապահովելով շինարարության անվտանգությունը։
Պատմամշակութային միջավայր
Վերջին 20 տարիների ընթացքում կոռուպցիոն գործընթացներով ուղեկցվող կառուցապատման արդյունքում վերացվել, վնասվել են և ներկայումս էլ շարունակում են ոչնչացվել կամ խեղվել Երևան քաղաքի, առանց այն էլ, սակավ, պատմամշակութային շերտերը, ընդ որում՝ ինչպես առանձին ճարտարապետական հուշարձանները, այնպես էլ պատմական և մշակութային միջավայրը/թաղամասերը։ Ներկայումս այդպիսի «վայրենի» կառուցապատման թիրախում են Ֆիրդուսի թաղամասը, Ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտավանը, Կոնդը։ Մինչև օրս քանդվել-ոչնչացվել է մոտ 30 շենք, ևս 30-ը վտանգված է, մոտ 15-ը ապամոնտաժվել է և չի վերականգնվել։ Բացահայտվել են մի շարք նոր հուշարձաններ, որոնց մի մասը, սակայն, մինչև պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում ներառվելը, ոչնչացվել է (օրինակ՝ Ֆիրդուսի թաղամասում), մյուսների պահպանման ծրագիրը պարզ չի (օրինակ՝ Ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտավան,[1] Դալմայի այգիներ[2]): Վտանգված են տեղափոխման ենթակա որոշ հուշարձան-շենքերի՝ մասնավորի հսկողության տակ գտնվող ապամոնտաժված քարերը:
4․ Ի՞նչ միջոցառումներ եք նախատեսում քանդված-ոչնչացված մոտ 30 հուշարձան շենքերի (այդ թվում՝ Սպայի տուն, Աֆրիկյանների տուն, Ալեքսանդրյան իգական գիմնազիա, Քաղաքային դումայի և վարչության շենք, Գիլանյանցի լիմոնադի գործարան, Արամի 9 հասցեով շենքերը և այլն), վնասված (ԱՕԿՍ, Արամի 23 և այլն) շենքերի և ձևախեղված հուշարձան-շենքերի (այդ թվում՝ «Այրարատ» կինոթատրոնի շենքի («Ռոսիա» կինոթատրոն), «Մոսկվա» ամառային կինոթատրոնի, «Հրազդան» մարզադաշտի) վերականգնման և/կամ պահպանության ուղղությամբ։
5․ Ի՞նչ եք նախատեսում պատմամշակութային արժեք ներկայացնող միջավայրերում (օրինակ՝ Ֆիրդուսի թաղամաս, Ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտավան, Արամի-Կողբացու-Բուզանդի-Աբովյան փողոցներով պարփակված տարածք) ընթացող կոռուպցիոն սխեմաներով հնարավոր դարձած խնդրահարույց շինարարությունը կանգնեցնելու և քանդված արժեքավոր շենքերն ու խաթարված միջավայրը վերականգնելու ու պահպանելու ուղղությամբ։
6․ Ի՞նչ քայլեր եք ձեռնարկելու նորահայտ հուշարձանների (և՛ շենք, և՛ միջավայր) տարածքներում կառուցապատումները (այդ թվում՝ արդեն շինթույլատվություն ստացած) բացառելու ուղղությամբ։
7․ Պատմամշակութային արժեք ունեցող ի՞նչ նոր շենքեր և նոր միջավայրեր/թաղամասեր եք նախատեսում առաջարկել՝ ներառելու ՀՀ կառավարության որոշմամբ հաստատվող պատմամշակութային հուշարձանների ցանկում դրանց հնարավոր ոչնչացումը (այդ թվում՝ տեղափոխումը), վնասումը, աղավաղումը կանխելու և համապատասխան խնամքն ու պաշտպանությունը կազմակերպելու համար։
Ամբողջությամբ կարդալու համար ՆԵՐԲԵՌՆԵՔ փաստաթուղթը։
